ROMANIN KONUSU:
Roman küçük yaşta yaşadığı kötü olaylardan dolayı acıma duygusu olmayan bir öğretmenin babasının ölümünden sonra onun hatıra defterini okuyarak geçmişteki gerçekleri öğrenmesini konu almaktadır.
ROMANIN ANA KARAKTERLERİ:
Zehra: Mesleğini seven, fakat acıma duygusu olmayan, ön yargılı, idealist bir öğretmendir.
Mürşit Efendi: Zehra’nın babasıdır. Duygusal, temiz kalpli, saf, çalışkan, iradeli, aynı zamanda sözüne sadık, dolandırıcılığı, yalan söylemeyi sevmeyen bir insandır.
Meveddet Hanım: Zehra’nın annesidir. Genç, güzel, çekici bir kadındır. Dediklerinin mutlaka yapılmasını isteyen hiç birşeyden memnun kalmayan bir kadındır.
Makbule Hanım: Zehra’nın anneannesidir. Kendini iyi biri olarak gösterip fakat çok kurnaz ve menfaatçi bir insandır.
Feriha: Zehra’nın ablasıdır. Süse oldukça düşkün eğlenceyi seven biridir.
Tevfik Hayri Bey: Maarif Müdürüdür. Zehra’nın iyiliğini isteyen, örnek bir yöneticidir.
Acımak – Reşat Nuri Güntekin Eser Özeti
Zehra öğretmen çocukluğundan beri yaşadıklarından dolayı acımasız bir karaktere sahip bir kişidir. Babasına karşı soğuktur ve onu sevmemektedir.
Bir gün babasının hasta ve ölüm döşeğinde olduğu haberi gelir. Zehra Hanım babasının yanına gitmek istemez. Babası Zehra Hanım’ı görmek istediği için maarif müdürü Zehra Hanım’ı ikna eder. Zehra Hanım ancak babası öldükten sonra oraya yetişir. Üzülmemesine ve sakin tavırlarına hane halkı şaşırır ve ters tepki gösterir.
Akşam olduğunda yatması için gösterilen odadan babasının eski çeyiz sandığı vardır. Sandığı karıştırınca babasının hatıra defterini bulur ve okur.
Babası Mürşit Efendi dürüst, çalışkan biridir. Anadolu’nun değişik yerlerinde maiyet memurluğu ve kaymakamlık yapar. Reşadiye kaymakamı iken toprak ağalarına ödün vermez. Bu yüzden başı dertten kurtulmaz, hayatı sürgünlerde geçer.
Bir gün karşısına ölen bir arkadaşının kızı Müşerref Hanım çıkar. Onu beğenir evlenirler. Kayınvalidesi maddiyata ve gösterişe düşkündür. Mürşit Efendi onları mutlu edebilmek için çok borca girer, yine onların etkisiyle İstanbul’a taşınır, işinden de olur.
Baldızı, kayınvalidesinin aşırı istekleri ve şartlandırmaları sonucu kötü yola düşer, kocası tarafından öldürülür.
Mürşit Efendi de kayınvalidesinin ve karısının aşırı istek ve teşvikleri yüzünden rüşvet alır, hırsızlık yapar, iki tane de kızı olur. Kayınvalide bu kızlara sürekli Mürşit Efendi’yi kötüler.
Mürşit Efendi rüşvet ve hırsızlık suçundan beş yıl hapse girer. O hapisteyken karısı Müşerref Hanım zengin biriyle ilişki kurar. Mürşit Efendi hapisten çıkar, karısının bu durumunu fark eder ve onu boşamaya karar verir ama kızlarının geleceği için bundan vazgeçer, iki kızı da Mürşit Efendi’ den nefret etmektedir. Bunlardan biri veremden ölür. Mürşit Efendi bir gün mebus olan arkadaşı Cevdet’le karşılaşır, ondan kızı Zehra’yı okutmasını ister. Zehra okutulur, Mürşit Efendi ise bir lokma ekmeğe bile muhtaçtır. Zehra bu sayede öğretmen olabilmiştir.
Babasının hatıra defterini okuyan Zehra Hanım annesinin, anneannesinin ve babasının gerçek yüzünü öğrenir.
Babasının üstündeki örtüyü açar, ona sarılır, onu öper ve ağlar, ağlar, ağlar… Babasına karşı yaptığı kötü davranışlardan dolayı pişman olur. Kişiliği değişmiş olarak görev yerine döner. Kendisine yapılan bir evlilik teklifini kabul eder ve evlenir.